Chú Giải Tạng Luật – Phẩm Tập Yếu – Tập Hợp Những Bài Kệ Đầu Tiên

Paṭhamagāthāsaṅgaṇikaṃ

Nhóm Kệ Thứ Nhất

Sattanagaresu paññattasikkhāpadavaṇṇanā

Giải Thích Các Điều Học Được Chế Định Ở Bảy Thành Phố

335.Ekaṃsaṃcīvaraṃ katvāti ekasmiṃ aṃsakūṭe cīvaraṃ katvā; sādhukaṃ uttarāsaṅgaṃ katvāti attho. Paggaṇhitvāna añjalinti dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ ukkhipitvā. Āsīsamānarūpo vāti paccāsīsamānarūpo viya. Kissa tvaṃ idha māgatoti kena kāraṇena kimatthaṃ patthayamāno tvaṃ idha āgato. Ko evamāha? Sammāsambuddho. Kaṃ evamāha? Āyasmantaṃ upāliṃ. Iti āyasmā upāli bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ‘‘dvīsu vinayesū’’ti imaṃ gāthaṃ pucchi. Athassa bhagavā ‘‘bhaddako te ummaṅgo’’tiādīni vatvā taṃ vissajjesi. Esa nayo sabbattha. Iti ime sabbapañhe buddhakāle upālitthero pucchi. Bhagavā byākāsi. Saṅgītikāle pana mahākassapatthero pucchi. Upālitthero byākāsi.
335.Đắp y lệch một vai nghĩa là đắp y trên một bên vai; nghĩa là đắp thượng y một cách khéo léo. Và chắp tay lên nghĩa là đưa lên đôi bàn tay chắp lại sáng chói với mười đầu móng tay chạm nhau. Như người đang mong đợi nghĩa là giống như người đang mong mỏi điều gì. Vì sao ngươi đến đây? nghĩa là vì nguyên nhân gì, mong muốn điều gì mà ngươi đến đây? Ai nói như vậy? Bậc Chánh Đẳng Giác. Nói với ai? Với Tôn giả Upāli. Như vậy, Tôn giả Upāli sau khi đến gần Đức Thế Tôn đã hỏi bài kệ này (bắt đầu bằng) “trong hai bộ Luật…”. Bấy giờ Đức Thế Tôn, sau khi nói những lời bắt đầu bằng “lối thoát của ông thật tốt đẹp…”, đã giải đáp cho ông ấy. Phương pháp này (áp dụng) cho tất cả mọi nơi. Như vậy, tất cả những câu hỏi này, vào thời Đức Phật, Trưởng lão Upāli đã hỏi. Đức Thế Tôn đã giải đáp. Tuy nhiên, vào lúc kết tập (kinh điển), Trưởng lão Mahākassapa đã hỏi. Trưởng lão Upāli đã giải đáp.

Tattha bhaddako te ummaṅgoti bhaddakā te pañhā; pañhā hi avijjandhakārato ummujjitvā ṭhitattā ‘‘ummaṅgo’’ti vuccati. Tagghāti kāraṇatthe nipāto. Yasmā maṃ pucchasi, tasmā te ahamakkhissanti attho. Sampaṭicchanatthe vā, ‘‘tagghā’’ti hi iminā vacanaṃ sampaṭicchitvā akkhissanti āha. ‘‘Samādahitvā visibbenti, sāmisena, sasitthaka’’nti imāni tīṇiyeva sikkhāpadāni bhaggesu paññattāni.
Trong đó, lối thoát của ông thật tốt đẹp nghĩa là các câu hỏi của ông thật tốt đẹp; vì các câu hỏi, do đã nổi lên từ bóng tối vô minh mà đứng vững, nên được gọi là “lối thoát”. Vậy thì là một tiểu từ chỉ nguyên nhân. Nghĩa là: vì ông hỏi ta, nên ta sẽ nói cho ông. Hoặc là (tiểu từ này) mang nghĩa chấp thuận; vì bằng lời “Vậy thì” này, Ngài đã chấp thuận lời (hỏi) rồi nói rằng Ngài sẽ giảng giải. (Câu kệ) “Sau khi xếp lại rồi trải ra, với người có liên quan, cùng với sáp ong…” – chỉ ba điều học này được chế định ở xứ Bhagga.

Catuvipattivaṇṇanā

Giải Thích Về Bốn Loại Phạm Tội

336.Yaṃ taṃ pucchimhāti yaṃ tvaṃ apucchimhā. Akittayīti abhāsi. Noti amhākaṃ . Taṃ taṃ byākatanti yaṃ yaṃ puṭṭhaṃ, taṃ tadeva byākataṃ. Anaññathāti aññathā akatvā byākataṃ.
336.Điều mà chúng tôi đã hỏi Ngài nghĩa là điều mà chúng tôi đã hỏi Ngài. Đã kể lại nghĩa là đã nói ra. Cho chúng tôi nghĩa là của chúng tôi/cho chúng tôi. Điều đó đã được giải thích nghĩa là điều nào đã được hỏi, chính điều đó đã được giải thích. Không khác nghĩa là đã được giải thích mà không làm cho khác đi.

Ye duṭṭhullā sā sīlavipattīti ettha kiñcāpi sīlavipatti nāma pañhe natthi, atha kho duṭṭhullaṃ vissajjetukāmatāyetaṃ vuttaṃ. Catūsu hi vipattīsu duṭṭhullaṃ ekāya vipattiyā saṅgahitaṃ, aduṭṭhullaṃ tīhi vipattīhi saṅgahitaṃ. Tasmā ‘‘ye duṭṭhullā sā sīlavipattī’’ti vatvā tameva vitthārato dassetuṃ ‘‘pārājikaṃ saṅghādiseso sīlavipattīti vuccatī’’ti āha.
Những tội nào là tội nặng, đó là sự hư hỏng về giới. Ở đây, mặc dù tên gọi ‘sự hư hỏng về giới’ không có trong câu hỏi, nhưng điều này được nói ra vì muốn làm rõ về tội nặng. Vì trong bốn loại sai phạm, tội nặng được bao gồm bởi một loại sai phạm; tội không nặng được bao gồm bởi ba loại sai phạm. Do đó, sau khi nói ‘Những tội nào là tội nặng, đó là sự hư hỏng về giới’, để trình bày chính điều đó một cách đầy đủ, Ngài nói ‘(Tội) trục xuất và (tội) Tăng tàn được gọi là sự hư hỏng về giới’.

Idāni tissannaṃ vipattīnaṃ vasena aduṭṭhullaṃ dassetuṃ ‘‘thullaccaya’’ntiādimāha. Tattha yo cāyaṃ, akkosati hasādhippāyoti idaṃ dubbhāsitassa vatthudassanatthaṃ vuttaṃ.
Bây giờ, để trình bày tội không nặng dựa trên ba loại sai phạm (còn lại), Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “(tội) Lỗi nặng…”. Trong đó, câu Và người nào, mắng nhiếc với ý định chế giễu này được nói ra để chỉ rõ trường hợp của tội nói lời xấu xa.

Abbhācikkhantīti ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmī’’ti vadantā abbhācikkhanti.
Họ đặt điều nghĩa là: những người nói rằng “Tôi hiểu giáo pháp do Bậc Tôn Kính thuyết giảng là như vậy…” là họ đang đặt điều.

Ayaṃ sā ājīvavipattisammatāti ayaṃ chahi sikkhāpadehi saṅgahitā ājīvavipatti nāma catutthā vipatti sammatāti ettāvatā ‘‘aduṭṭhulla’’nti idaṃ vissajjitaṃ hoti.
Đây được xem là sự sai phạm về nuôi mạng nghĩa là: đây, được bao gồm bởi sáu điều học, tên gọi là sự sai phạm về nuôi mạng, là loại sai phạm thứ tư được xem là (thuộc nhóm tội không nặng); đến chừng ấy là điều (về) “tội không nặng” này đã được làm rõ.

Idāni ‘‘ye ca yāvatatiyakā’’ti pañhaṃ vissajjetuṃ ‘‘ekādasā’’tiādimāha.
Bây giờ, để làm rõ câu hỏi “Và những tội nào là loại Yāvatatiyaka (Tội bị xử lý khi đã được cảnh cáo đến ba lần, tội đến mức lần thứ ba)?”, Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “Mười một…”.

Chedanakādivaṇṇanā

Giải Thích Về (Tội) Cắt Đứt, v.v.

337. Yasmā pana ‘‘ye ca yāvatatiyakā’’ti ayaṃ pañho ‘‘ekādasa yāvatatiyakā’’ti evaṃ saṅkhāvasena vissajjito, tasmā saṅkhānusandhivaseneva ‘‘kati chedanakānī’’tiādike aññe antarāpañhe pucchi. Tesaṃ vissajjanatthaṃ ‘‘cha chedanakānī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘ekaṃ bhedanakaṃ, ekaṃ uddālanakaṃ, sodasa jānanti paññattā’’ti idameva apubbaṃ. Sesaṃ mahāvagge vibhattameva. Yaṃ panetaṃ apubbaṃ tattha ekaṃ bhedanakanti sūcigharaṃ. Ekaṃ uddālanakanti tūlonaddhamañcapīṭhaṃ. Sodasāti soḷasa. Jānanti paññattāti ‘‘jāna’’nti evaṃ vatvā paññattā, te evaṃ veditabbā – ‘‘jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmeyya, jānaṃ pubbupagataṃ bhikkhuṃ anupakhajja nisajjaṃ kappeyya, jānaṃ sappāṇakaṃ udakaṃ tiṇaṃ vā mattikaṃ vā siñceyya vā siñcāpeyya vā, jānaṃ bhikkhuniparipācitaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjeyya, jānaṃ āsādanāpekkho bhuttasmiṃ pācittiyaṃ, jānaṃ sappāṇakaṃ udakaṃ paribhuñjeyya, jānaṃ yathādhammaṃ nihatādhikaraṇaṃ, jānaṃ duṭṭhullaṃ āpattiṃ paṭicchādeyya, jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādeyya, jānaṃ theyyasatthena saddhiṃ, jānaṃ tathāvādinā bhikkhunā akatānudhammena, jānaṃ tathānāsitaṃ samaṇuddesaṃ, jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ puggalassa pariṇāmeyya, jānaṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannaṃ bhikkhuniṃ neva attanā paṭicodeyya, jānaṃ coriṃ vajjhaṃ viditaṃ anapaloketvā, jānaṃ sabhikkhukaṃ ārāmaṃ anāpucchā paviseyyā’’ti.
337. Nhưng vì câu hỏi này “Và những tội nào là loại Yāvatatiyaka?” đã được làm rõ theo cách đếm số lượng như vầy “Mười một tội Yāvatatiyaka”, do đó, chỉ theo cách nối tiếp về số lượng, (ngài Upāli) đã hỏi những câu hỏi phụ khác ở giữa, bắt đầu bằng “Có bao nhiêu tội cắt đứt?“. Nhằm mục đích làm rõ chúng, (câu trả lời) bắt đầu bằng “Có sáu tội cắt đứt” đã được nói ra. Trong đó, câu “Một tội làm hư hỏng, một tội nhổ bật gốc, mười sáu tội được chế định khi biết rõ” – chỉ điều này là chưa có trước đây. Phần còn lại đã được phân tích rõ trong Đại Phẩm. Còn về điều chưa có trước đây này thì ở đó: Một tội làm hư hỏng là (làm hư) nhà kim. Một tội nhổ bật gốc là (liên quan đến) giường ghế độn bông gòn. Mười sáu là 16. Được chế định khi biết rõ nghĩa là: được chế định sau khi nói như vầy “biết rõ…”, chúng nên được hiểu như sau – “Biết rõ vật lợi dưỡng của Tăng chúng đã được dâng cúng mà chuyển thành của mình; Biết rõ Tỳ-khưu đã đến trước mà đi chen vào chỗ ngồi; Biết rõ nước có chúng sanh mà tưới lên cỏ hay đất, hoặc bảo người tưới; Biết rõ vật thực khất thực do Tỳ-khưu-ni sắp đặt mà dùng; Biết rõ (là phạm tội) Pācittiya khi đã ăn xong (mà còn muốn) quấy rầy; Biết rõ nước có chúng sanh mà dùng; Biết rõ vụ tranh cãi đã được dập tắt đúng theo Pháp; Biết rõ tội nặng mà che giấu; Biết rõ người chưa đủ hai mươi tuổi mà truyền giới cụ túc cho; Biết rõ (đi chung đường) với đoàn người trộm cướp; Biết rõ vị Tỳ-khưu nói như vậy (tà kiến) chưa từ bỏ (tà kiến ấy); Biết rõ vị sa-di bị trục xuất như vậy; Biết rõ vật lợi dưỡng của Tăng chúng đã được dâng cúng mà chuyển thành của cá nhân; Biết rõ Tỳ-khưu-ni đã phạm tội trục xuất mà tự mình không khiển trách; Biết rõ nữ kẻ trộm đáng bị xử tội đã bị phát hiện mà không thông báo (vua chúa); Biết rõ ngôi chùa có Tỳ-khưu ở mà không xin phép đi vào”.

Asādhāraṇādivaṇṇanā

Giải Thích Về (Điều Học) Không Chung, v.v.

338. Idāni ‘‘sādhāraṇaṃ asādhāraṇa’’nti imaṃ purimapañhaṃ vissajjento ‘‘vīsaṃ dve satānī’’tiādimāha. Tattha bhikkhunīhi asādhāraṇesu cha saṅghādisesāti vissaṭṭhi, kāyasaṃsaggo, duṭṭhullaṃ, attakāma, kuṭi, vihāroti. Dve aniyatehi aṭṭhāti dvīhi aniyatehi saddhiṃ aṭṭha ime.
338. Bây giờ, trong khi làm rõ câu hỏi trước đây này là “(Điều học nào là) chung, (điều học nào là) không chung?”, Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “Hai trăm hai mươi…“. Trong đó, trong số các (điều học) không chung với Tỳ-khưu-ni, sáu tội Tăng tàn là: (liên quan đến) sự xuất tinh, sự tiếp xúc thân thể, lời thô tục, sự phục vụ dục vọng, việc làm cốc, việc làm trú xứ. Tám (tội) cùng với hai (điều) bất định nghĩa là: tám điều này cùng với hai điều bất định.

Nissaggiyāni dvādasāti –
Mười hai điều cần phải xả bỏ là –

Dhovanañca paṭiggaho, koseyyasuddhadvebhāgā;
(Y làm bằng) tơ lụa, (làm bằng lông) thuần màu đen, (tấm lót ngồi phải có) hai phần (viền cũ);

Chabbassāni nisīdanaṃ, dve lomā paṭhamo patto;
Sáu năm (dùng y), tấm lót ngồi; hai (loại y từ) lông (cừu/dê), chiếc bát đầu tiên;

Vassikā āraññakena cāti – ime dvādasa.
(Y tắm) mùa mưa và (y) của vị ở rừng – là mười hai điều này.

Dvevīsati khuddakāti –
Hai mươi hai điều học nhỏ là –

Sakalo bhikkhunīvaggo, paramparañca bhojanaṃ;
Toàn bộ phẩm về Tỳ-khưu-ni; và việc ăn theo lượt mời;

Anatirittaṃ abhihaṭaṃ, paṇītañca acelakaṃ;
Vật không dư thừa được mang đến thêm; và vật ngon cùng với người không y phục;

Ūnaṃ duṭṭhullachādanaṃ.
(Truyền giới cho người) thiếu (tuổi), che giấu tội nặng.

Mātugāmena saddhiñca, yā ca anikkhantarājake;
Và (đi đường chung) cùng với người nữ; và điều học về (vào nhà) khi vua chưa ra;

Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā, vikāle gāmappavesanā.
Không hỏi Tỳ-khưu đang có mặt; việc vào làng trong lúc không phải thời.

Nisīdane ca yā sikkhā, vassikā yā ca sāṭikā;
Và điều học về chỗ ngồi (ẩn khuất); và điều học về y tắm mưa;

Dvāvīsati imā sikkhā, khuddakesu pakāsitāti.
Hai mươi hai điều học này, được trình bày trong các điều học nhỏ.

Bhikkhūhi asādhāraṇesupi saṅghamhā dasa nissareti ‘‘saṅghamhā nissārīyatī’’ti evaṃ vibhaṅge vuttā, mātikāyaṃ pana ‘‘nissāraṇīyaṃ saṅghādisesa’’nti evaṃ āgatā dasa. Nissaggiyāni dvādasāti bhikkhunivibhaṅge vibhattāni nissaggiyāneva. Khuddakāpi tattha vibhattakhuddakā eva. Tathā cattāro pāṭidesanīyā, iti satañceva tiṃsañca sikkhā vibhaṅge bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi asādhāraṇā. Sesaṃ imasmiṃ sādhāraṇāsādhāraṇavissajjane uttānameva.
Cũng trong số các (điều học) không chung với Tỳ-khưu, mười điều bị loại khỏi Tăng chúng là: những điều được nói trong phần Phân Tích là “bị loại ra khỏi Tăng chúng”; nhưng trong Bảng Tóm Tắt lại được nêu là “mười (tội) Tăng tàn cần phải loại ra”. Mười hai điều cần phải xả bỏ chính là các điều cần phải xả bỏ đã được phân tích rõ trong phần Phân Tích của Tỳ-khưu-ni. Các điều học nhỏ cũng chính là các điều học nhỏ đã được phân tích rõ ở đó. Tương tự là bốn điều cần phải trình bày; như vậy là một trăm ba mươi điều học trong phần Phân Tích là không chung của Tỳ-khưu-ni với Tỳ-khưu. Phần còn lại trong phần làm rõ về (điều học) chung và không chung này thì đã rõ ràng.

Idāni vipattiyo ca ‘‘yehi samathehi sammantī’’ti idaṃ pañhaṃ vissajjento aṭṭheva pārājikātiādimāha. Tattha durāsadāti iminā tesaṃ sappaṭibhayataṃ dasseti. Kaṇhasappādayo viya hi ete durāsadā durūpagamanā durāsajjanā, āpajjiyamānā mūlacchedāya saṃvattanti. Tālavatthusamūpamāti sabbaṃ tālaṃ uddharitvā tālassa vatthumattakaraṇena samūpamā. Yathā vatthumattakato tālo na puna pākatiko hoti, evaṃ na puna pākatikā honti.
Bây giờ, và về các loại sai phạm, trong khi làm rõ câu hỏi này “Chúng được dàn xếp bởi những cách dàn xếp nào?”, Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “Chỉ có tám tội trục xuất…“. Trong đó, bằng (từ) `khó đến gần` này, Ngài chỉ ra tính chất nguy hiểm của chúng. Vì ví như rắn độc…, những tội này khó đến gần, khó tiếp cận, khó đụng chạm; khi phạm phải, chúng đưa đến sự cắt đứt tận gốc rễ. `Ví như gốc cây ta-la` là sự ví von với việc chỉ làm còn lại phần gốc của cây ta-la sau khi nhổ bật toàn bộ cây ta-la. Giống như cây ta-la chỉ còn lại phần gốc thì không trở lại bình thường được nữa, cũng vậy, họ (những người phạm tội) không trở lại bình thường được nữa.

Evaṃ sādhāraṇaṃ upamaṃ dassetvā puna ekekassa vuttaṃ upamaṃ dassento paṇḍupalāsotiādimāha. Aviruḷhī bhavanti teti yathā ete paṇḍupalāsādayo punaharitādibhāvena aviruḷhidhammā honti; evaṃ pārājikāpi puna pakatisīlābhāvena aviruḷhidhammā hontīti attho. Ettāvatā ‘‘vipattiyo ca yehi samathehi sammantī’’ti ettha imā tāva aṭṭha pārājikavipattiyo kehici samathehi na sammantīti evaṃ dassitaṃ hoti. Yā pana vipattiyo sammanti, tā dassetuṃ tevīsati saṅghādisesātiādi vuttaṃ. Tattha tīhi samathehīti sabbasaṅgāhikavacanametaṃ. Saṅghādisesā hi dvīhi samathehi sammanti, na tiṇavatthārakena. Sesā tīhipi sammanti.
Như vậy, sau khi trình bày sự ví von chung, trong khi trình bày lại sự ví von đã được nói cho mỗi loại (tội), Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “Lá úa vàng…“. `Chúng không thể mọc lại` nghĩa là: giống như lá úa vàng… này có đặc tính không mọc lại bằng trạng thái xanh tươi… trở lại; cũng vậy, những người phạm tội trục xuất cũng có đặc tính không mọc lại bằng trạng thái có giới hạnh bình thường trở lại, đó là ý nghĩa. Đến chừng ấy là, trong câu hỏi “Và các loại sai phạm được dàn xếp bởi những cách dàn xếp nào?”, tám loại sai phạm về tội trục xuất này đã được trình bày là không được dàn xếp bởi bất kỳ cách dàn xếp nào. Còn những loại sai phạm nào được dàn xếp, để trình bày chúng, (câu) bắt đầu bằng “Hai mươi ba tội Tăng tàn…” đã được nói ra. Trong đó, `Bởi ba cách dàn xếp`, đây là lời nói bao gồm tất cả. Vì tội Tăng tàn được dàn xếp bởi hai cách dàn xếp, không phải bởi cách dùng cỏ che lấp. Các (loại sai phạm) còn lại được dàn xếp bởi cả ba cách.

Dve uposathā dve pavāraṇāti idaṃ bhikkhūnañca bhikkhunīnañca vasena vuttaṃ. Vibhattimattadassaneneva cetaṃ vuttaṃ, na samathehi vūpasamanavasena. Bhikkhuuposatho, bhikkhuniuposatho, bhikkhupavāraṇā, bhikkhunipavāraṇāti imāpi hi catasso vibhattiyo ; vibhajanānīti attho. Cattāri kammānīti adhammenavaggādīni uposathakammāni. Pañceva uddesā caturo bhavanti anaññathāti bhikkhūnaṃ pañca uddesā bhikkhunīnaṃ caturo bhavanti, aññathā na bhavanti; imā aparāpi vibhattiyo. Āpattikkhandhā ca bhavanti satta, adhikaraṇāni cattārīti imā pana vibhattiyo samathehi sammanti, tasmā sattahi samathehītiādimāha. Atha vā ‘‘dve uposathā dve pavāraṇā cattāri kammāni pañceva uddesā caturo bhavanti, anaññathā’’ti imāpi catasso vibhattiyo nissāya ‘‘nassantete vinassantete’’tiādinā nayena yā āpattiyo āpajjanti, tā yasmā vuttappakāreheva samathehi sammanti, tasmā taṃmūlakānaṃ āpattīnaṃ samathadassanatthampi tā vibhattiyo vuttāti veditabbā. Kiccaṃ ekenāti kiccādhikaraṇaṃ ekena samathena sammati.
`Hai lễ Bố-tát, hai lễ Tự tứ`, điều này được nói dựa vào (trường hợp của) Tỳ-khưu và Tỳ-khưu-ni. Và điều này được nói ra chỉ để trình bày sự phân loại mà thôi, không phải dựa vào việc được làm lắng dịu bởi các cách dàn xếp. Lễ Bố-tát của Tỳ-khưu, lễ Bố-tát của Tỳ-khưu-ni, lễ Tự tứ của Tỳ-khưu, lễ Tự tứ của Tỳ-khưu-ni – bốn điều này cũng là sự phân loại; nghĩa là các sự phân chia. `Bốn nghiệp sự` là: các nghiệp sự Bố-tát (như) không hợp Pháp, chia rẽ phe nhóm… `Năm sự đọc tụng (cho Tỳ-khưu) trở thành bốn (cho Tỳ-khưu-ni), không khác` nghĩa là: năm sự đọc tụng của Tỳ-khưu trở thành bốn của Tỳ-khưu-ni, không trở thành khác; đây cũng là những sự phân loại khác. `Và có bảy nhóm tội, bốn vụ tranh cãi`, nhưng những sự phân loại này được dàn xếp bởi các cách dàn xếp, do đó, Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “bởi bảy cách dàn xếp…“. Hoặc là, cũng dựa vào bốn sự phân loại này là “hai lễ Bố-tát, hai lễ Tự tứ, bốn nghiệp sự, năm sự đọc tụng trở thành bốn, không khác”, theo phương pháp bắt đầu bằng “họ bị hủy hoại, họ bị tiêu vong…”, những tội mà người ta phạm phải, vì những tội ấy được dàn xếp bởi chính các cách dàn xếp đã được nói, do đó, cũng nhằm mục đích trình bày cách dàn xếp cho các tội có gốc rễ từ đó, nên hiểu rằng các sự phân loại ấy đã được nói ra. `Việc cần làm bởi một (cách dàn xếp)` nghĩa là: vụ tranh cãi về việc cần làm được dàn xếp bởi một cách dàn xếp (là sự hiện diện).

Pārājikādiāpattivaṇṇanā

Giải Thích Về Tội Trục Xuất, v.v.

339. Evaṃ pucchānukkamena sabbapañhe vissajjetvā idāni ‘‘āpattikkhandhā ca bhavanti sattā’’ti ettha saṅgahitaāpattikkhandhānaṃ paccekaṃ nibbacanamattaṃ dassento pārājikantiādimāha. Tattha pārājikanti gāthāya ayamattho – yadidaṃ puggalāpattisikkhāpadapārājikesu āpattipārājikaṃ nāma vuttaṃ, taṃ āpajjanto puggalo yasmā parājito parājayamāpanno saddhammā cuto paraddho bhaṭṭho niraṅkato ca hoti, anihate tasmiṃ puggale puna uposathappavāraṇādibhedo saṃvāso natthi. Tenetaṃ iti vuccatīti tena kāraṇena etaṃ āpattipārājikanti vuccati. Ayañhettha saṅkhepattho – yasmā parājito hoti tena, tasmā etaṃ pārājikanti vuccati.
339. Như vậy, theo thứ tự câu hỏi, sau khi làm rõ tất cả câu hỏi, bây giờ, trong câu “Và có bảy nhóm tội”, trong khi trình bày sự phân tích từ ngữ cho từng loại của các nhóm tội đã được bao gồm, Ngài nói (những điều) bắt đầu bằng “Tội trục xuất…“. Trong đó, ý nghĩa của bài kệ về `tội trục xuất` này là – cái này mà trong các (loại) tội trục xuất liên quan đến cá nhân, tội phạm, điều học, được gọi tên là `tội trục xuất`, người phạm phải tội ấy vì bị đánh bại, đã đi đến thất bại, rơi khỏi Chánh pháp, lầm lạc, hư hỏng, và trở thành người vô dụng (không còn dấu vết Tỳ-khưu); đối với người ấy không còn có thể phục hồi, không còn có sự chung sống (với Tăng chúng) khác biệt như lễ Bố-tát, lễ Tự tứ… nữa. `Do đó nó được gọi như vậy` nghĩa là: vì nguyên nhân đó, nó được gọi là tội trục xuất. Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây – vì người ấy bị đánh bại bởi nó (tội ấy), do đó nó được gọi là tội trục xuất.

Dutiyagāthāyapi byañjanaṃ anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ saṅghova deti parivāsantiādi vuttaṃ. Ayaṃ panettha attho – imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya ādito sese majjhe mānattadānatthāya mūlāyapaṭikassanena vā saha mānattadānatthāya, avasāne abbhānatthāya ca saṅgho icchitabbo, na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātunti saṅgho, ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso.
Cũng trong bài kệ thứ hai, không lấy phần văn cú (lời lẽ), chỉ để trình bày phần ý nghĩa, (câu) bắt đầu bằng “Chỉ có Tăng chúng cho phép thời gian thử thách…” đã được nói ra. Đây là ý nghĩa ở đây – sau khi phạm phải tội này (Tăng tàn), đối với người muốn đứng dậy (khỏi tội), việc đứng dậy khỏi tội đó, chính ở lúc bắt đầu của việc ấy nhằm mục đích cho phép thời gian thử thách, và ở phần còn lại (của tiến trình) ở giữa nhằm mục đích cho phép thời gian sám hối, hoặc cho phép thời gian sám hối cùng với việc kéo về lại từ đầu, và ở lúc kết thúc nhằm mục đích phục hồi, Tăng chúng cần phải được mong muốn (tham gia/quyết định); vì không có một nghiệp sự nào ở đây có thể được làm mà không có Tăng chúng. Tăng chúng, cần phải được mong muốn ở lúc bắt đầu và chính ở lúc cuối của nó, vì vậy (gọi là) `Tăng tàn`.

Tatiyagāthāya aniyato na niyatoti yasmā na niyato, tasmā aniyato ayamāpattikkhandhoti attho. Kiṃ kāraṇā na niyatoti? Anekaṃsikataṃpadaṃ, yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ anekaṃsena katanti attho. Kathaṃ anekaṃsena? Tiṇṇamaññataraṃ ṭhānaṃ, tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabboti hi tattha vuttaṃ, tasmā ‘‘aniyato’’ti pavuccati, so āpattikkhandho aniyatoti vuccati. Yathā ca tiṇṇaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ, evaṃ dvinnaṃ dhammānaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ yattha vuttaṃ, sopi aniyato eva.
Trong bài kệ thứ ba, `Bất định là không xác định` nghĩa là: vì không xác định, do đó nhóm tội này là bất định, đó là ý nghĩa. Vì nguyên nhân gì mà không xác định? `Là điều được làm không chuyên nhất`, vì điều học này được làm một cách không chuyên nhất, đó là ý nghĩa. Không chuyên nhất như thế nào? `Là trường hợp một trong ba`, vì ở đó đã được nói rằng cần phải xử lý bằng một trong ba pháp (tức là một trong ba tội: Tội trục xuất, Tăng tàn, hoặc Tội cần sám hối), do đó được gọi là “bất định”; nhóm tội ấy được gọi là bất định. Và giống như trường hợp một trong ba, cũng vậy, nơi nào được nói là trường hợp một trong hai pháp, nơi ấy cũng chính là bất định.

Catutthagāthāya accayo tena samo natthīti desanāgāminīsu accayesu tena samo thūlo accayo natthi, tenetaṃ iti vuccati; thūlattā accayassa etaṃ thullaccayanti vuccatīti attho.
Trong bài kệ thứ tư, `Không có sự vi phạm nào nặng bằng nó` nghĩa là: trong số các sự vi phạm thuộc nhóm cần phải sám hối, không có sự vi phạm nào thô nặng bằng nó, do đó nó được gọi như vậy; do tính chất thô nặng của sự vi phạm, nó được gọi là `Lỗi nặng`, đó là ý nghĩa.

Pañcamagāthāya nissajjitvāna deseti tenetanti nissajjitvā desetabbato nissaggiyanti vuccatīti attho.
Trong bài kệ thứ năm, `Sau khi xả bỏ rồi mới sám hối, do đó` nghĩa là: vì phải xả bỏ rồi mới sám hối, được gọi là `cần phải xả bỏ`, đó là ý nghĩa.

Chaṭṭhagāthāya pāteti kusalaṃ dhammanti sañcicca āpajjantassa kusaladhammasaṅkhātaṃ kusalacittaṃ pāteti, tasmā pāteti cittanti pācittiyaṃ. Yaṃ pana cittaṃ pāteti, taṃ yasmā ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohakāraṇañca hoti, tasmā ‘‘ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohanaṭṭhāna’’nti ca vuttaṃ.
Trong bài kệ thứ sáu, `Làm rơi rớt pháp lành` nghĩa là: đối với người cố ý phạm phải, làm rơi rớt tâm lành được gọi là pháp lành, do đó, (vì) làm rơi rớt tâm, (nên gọi là) `Tội cần sám hối`. Còn cái tâm mà nó làm rơi rớt ấy, vì cái tâm ấy phạm lỗi với đạo Thánh và là nguyên nhân làm tâm mê mờ, do đó cũng được nói là “phạm lỗi với đạo Thánh, là chỗ làm tâm mê mờ”.

Pāṭidesanīyagāthāsu ‘‘gārayhaṃ āvuso dhammaṃ āpajji’’nti vuttagārayhabhāvakāraṇadassanatthameva bhikkhu aññātako santotiādi vuttaṃ. Paṭidesetabbato pana sā āpatti pāṭidesanīyāti vuccati.
Trong các bài kệ về tội cần phải trình bày, (câu) “(Thưa hiền giả,) tôi đã phạm phải điều đáng bị khiển trách…” chỉ nhằm mục đích trình bày nguyên nhân của trạng thái đáng bị khiển trách đã được nói ấy, (nên câu) bắt đầu bằng “Vị Tỳ-khưu không phải là người quen biết…” đã được nói ra. Nhưng vì cần phải trình bày, tội ấy được gọi là `cần phải trình bày`.

Dukkaṭagāthāya aparaddhaṃ viraddhañca khalitanti sabbametaṃ ‘‘yañca dukkaṭa’’nti ettha vuttassa dukkaṭassa pariyāyavacanaṃ. Yañhi duṭṭhu kataṃ virūpaṃ vā kataṃ, taṃ dukkaṭaṃ. Taṃ panetaṃ yathā satthārā vuttaṃ; evaṃ akatattā aparaddhaṃ, kusalaṃ virajjhitvā pavattattā viraddhaṃ, ariyavattapaṭipadaṃ anāruḷhattā khalitaṃ. Yaṃ manusso kareti idaṃ panassa opammanidassanaṃ. Tassattho – yathā hi yaṃ loke manusso āvi vā yadi vā raho pāpaṃ karoti, taṃ dukkaṭanti pavedenti; evamidampi buddhappaṭikuṭṭhena lāmakabhāvena pāpaṃ, tasmā dukkaṭanti veditabbaṃ.
Trong bài kệ về việc làm xấu, `Sai trái, đối nghịch, và vấp ngã`, tất cả những (từ) này là từ đồng nghĩa của việc làm xấu đã được nói ở câu “và việc làm xấu…”. Vì cái gì được làm một cách tồi tệ hay được làm một cách xấu xí, cái đó là `việc làm xấu`. Nhưng điều này, vì không làm đúng như lời Bậc Đạo Sư đã nói, (nên là) `sai trái`; vì đã diễn tiến sau khi từ bỏ điều lành, (nên là) `đối nghịch`; vì không đi lên con đường thực hành phận sự của bậc Thánh, (nên là) `vấp ngã`. Câu `Mà con người làm`, nhưng đây là sự chỉ ra ví dụ của nó. Ý nghĩa của nó là – Giống như ở đời, việc xấu ác mà con người làm, dù công khai hay kín đáo, người ta cho biết đó là việc làm xấu; cũng vậy, điều này (tội Việc làm xấu trong Luật) là xấu ác do tính chất thấp kém, bị Đức Phật khiển trách, do đó, nên hiểu là việc làm xấu.

Dubbhāsitagāthāya dubbhāsitaṃ durābhaṭṭhanti duṭṭhu ābhaṭṭhaṃ bhāsitaṃ lapitanti durābhaṭṭhaṃ. Yaṃ durābhaṭṭhaṃ, taṃ dubbhāsitanti attho. Kiñca bhiyyo? Saṃkiliṭṭhañca yaṃ padaṃ, saṃkiliṭṭhaṃ yasmā taṃ padaṃ hotīti attho. Tathā yañca viññū garahanti, yasmā ca naṃ viññū garahantīti attho. Tenetaṃ iti vuccatīti tena saṃkiliṭṭhabhāvena ca viññugarahanenāpi ca etaṃ iti vuccati; ‘‘dubbhāsita’’nti evaṃ vuccatīti attho.
Trong bài kệ về lời nói xấu xa, `Lời nói xấu xa là lời nói tồi tệ` nghĩa là: lời nói, lời phát ngôn được nói ra một cách tồi tệ là `lời nói tồi tệ`. Cái gì là lời nói tồi tệ, cái đó là `lời nói xấu xa`, đó là ý nghĩa. Và còn gì nữa? `Và là lời nói ô nhiễm`, vì lời nói ấy là ô nhiễm, đó là ý nghĩa. Tương tự, `Và điều mà người trí khiển trách`, và vì người trí khiển trách nó, đó là ý nghĩa. `Do đó nó được gọi như vậy` nghĩa là: do trạng thái ô nhiễm ấy và cũng do sự khiển trách của người trí mà nó được gọi như vậy; được gọi là “lời nói xấu xa”, đó là ý nghĩa.

Sekhiyagāthāya ‘‘ādi cetaṃ caraṇañcā’’tiādinā nayena sekhassa santakabhāvaṃ dīpeti. Tasmā sekhassa idaṃ sekhiyanti ayamettha saṅkhepattho. Idaṃ ‘‘garukalahukañcāpī’’tiādipañhehi asaṅgahitassa ‘‘handa vākyaṃ suṇoma te’’ti iminā pana āyācanavacanena saṅgahitassa atthassa dīpanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ.
Trong bài kệ về điều cần học, theo phương pháp bắt đầu bằng “(Giới luật) này là khởi đầu, và là cách hành xử…”, làm sáng tỏ trạng thái thuộc về bậc hữu học. Do đó, đây là (điều) của bậc hữu học, (nên gọi là) `điều cần học`, đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây. Điều này, của (phần) không được bao gồm bởi các câu hỏi bắt đầu bằng “Và cả nặng nhẹ…”, nhưng được bao gồm bởi lời thỉnh cầu này “Nào, chúng tôi xin nghe lời dạy của Ngài”, nên hiểu là được nói ra nhằm mục đích làm sáng tỏ ý nghĩa.

Channamativassatītiādimhipi eseva nayo. Tattha channamativassatīti gehaṃ tāva tiṇādīhi acchannaṃ ativassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ channaṃ ativassati; mūlāpattiñhi chādento aññaṃ navaṃ āpattiṃ āpajjati. Vivaṭaṃ nātivassatīti gehaṃ tāva avivaṭaṃ succhannaṃ nātivassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ vivaṭaṃ nātivassati; mūlāpattiñhi vivaranto desanāgāminiṃ desetvā vuṭṭhānagāminito vuṭṭhahitvā suddhante patiṭṭhāti. Āyatiṃ saṃvaranto aññaṃ āpattiṃ nāpajjati. Tasmā channaṃ vivarethāti tena kāraṇena desanāgāminiṃ desento vuṭṭhānagāminito ca vuṭṭhahanto channaṃ vivaretha. Evaṃ taṃ nātivassatīti evañcetaṃ vivaṭaṃ nātivassatīti attho.
Trong (bài kệ) bắt đầu bằng “Cái được che thì bị mưa dột…” này cũng cùng phương pháp ấy. Trong đó, `Cái được che thì bị mưa dột` nghĩa là: trước hết, ngôi nhà không được lợp bằng cỏ… thì bị mưa dột vào. Nhưng ngôi nhà được gọi là tội phạm này khi được che giấu thì bị mưa dột vào; vì khi che giấu tội gốc, người ấy phạm phải một tội mới khác. `Cái được mở ra thì không bị mưa dột` nghĩa là: trước hết, ngôi nhà không bị mở ra (tức) được lợp kỹ thì không bị mưa dột vào. Nhưng ngôi nhà được gọi là tội phạm này khi được mở ra thì không bị mưa dột vào; vì khi mở bày tội gốc ra, sau khi sám hối tội thuộc nhóm cần sám hối, sau khi đứng dậy khỏi tội thuộc nhóm có thể đứng dậy được, người ấy đứng vững trong giới hạn thanh tịnh. Trong khi thu thúc trong tương lai, người ấy không phạm phải tội khác. `Do đó, hãy mở bày cái được che giấu` nghĩa là: vì nguyên nhân đó, trong khi sám hối tội thuộc nhóm cần sám hối và trong khi đứng dậy khỏi tội thuộc nhóm có thể đứng dậy được, hãy mở bày cái được che giấu. `Như vậy nó không bị mưa dột` nghĩa là: và như vậy cái được mở ra này không bị mưa dột vào, đó là ý nghĩa.

Gati migānaṃ pavananti ajjhokāse byagghādīhi paripātiyamānānaṃ migānaṃ pavanaṃ rukkhādigahanaṃ araññaṃ gati paṭisaraṇaṃ hoti, taṃ patvā te assāsanti. Eteneva nayena ākāso pakkhīnaṃ gati. Avassaṃ upagamanaṭṭhena pana vibhavo gati dhammānaṃ, sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ vināsova tesaṃ gati. Na hi te vināsaṃ agacchantā ṭhātuṃ sakkonti. Sucirampi ṭhatvā pana nibbānaṃ arahato gati, khīṇāsavassa arahato anupādisesanibbānadhātu ekaṃsena gatīti attho.
`Nơi đến của loài nai là rừng rậm` nghĩa là: ở ngoài trời trống, đối với loài nai đang bị cọp… săn đuổi, rừng rậm, bụi cây…, khu rừng là nơi đến, là nơi nương tựa; đạt đến nơi đó, chúng thở phào nhẹ nhõm. Theo cùng phương pháp này, `Hư không là nơi đến của loài chim`. Nhưng theo nghĩa chắc chắn phải đi đến, `Sự hoại diệt là nơi đến của các pháp (hữu vi)`, sự hủy diệt chính là nơi đến của tất cả các pháp hữu vi. Vì chúng không thể tồn tại mà không đi đến sự hủy diệt. Nhưng sau khi tồn tại dù rất lâu, `Níp-bàn là nơi đến của bậc A-la-hán`, đối với bậc A-la-hán đã đoạn sạch các lậu hoặc, cảnh giới Níp-bàn không còn dư sót (của ngũ uẩn) chắc chắn là nơi đến, đó là ý nghĩa.

Paṭhamagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanā niṭṭhitā.

Phần Giải Thích Nhóm Kệ Thứ Nhất đã hoàn tất.