Chú giải Thái kinh Tăng Chi Bộ I – Chương 3 – 1.1. Phẩm Người Ngu

อรรถกถา อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ พาลวรรคที่ ๑

Giải thích về Tích-Ni-Ba-Tác (Tích-Ni-Bát) trong kinh điển.

๑. ภยสูตร

Giải thích về Pháp Trụng trong Kinh “Phật pháp”, Đoạn 1.

ติกนิปาตวรรณนา
Giải thích về Tích-Ni-Ba-Tác (Tích-Ni-Bát) trong kinh điển.

พาลวรรควรรณนาที่ ๑
Giải thích về Phần Chửi trong Kinh “Pháp Giới”, đoạn 1.

อรรถกถาภยสูตรที่ ๑
Giải thích về Pháp Trụng trong Kinh “Phật pháp”, Đoạn 1.

พึงทราบวินิจฉัยในภยสูตรที่ ๑ แห่งติกนิบาต ดังต่อไปนี้ :-
Hãy hiểu rõ những điều giải thích trong Pháp Trụng của Tích-Ni-Ba-Tác như sau:

ในบทว่า ภยานิ เป็นต้น ความที่จิตสะดุ้งกลัว ชื่อว่าภัย.
Trong đoạn “Phaya-ni” (bắt đầu từ đây), hiện tượng tâm trí bị giật mình, hoảng sợ, gọi là “Phai” (nguy hiểm).

อาการที่จิตไม่เป็นสมาธิ ชื่อว่าอุปัทวะ.
Hiện tượng tâm trí không thể tập trung, gọi là “Upatthava” (khó khăn).

อาการที่จิตติดขัด คืออาการที่จิตข้องอยู่ในอารมณ์นั้นๆ ชื่อว่าอุปสรรค.
Hiện tượng tâm trí bị bế tắc, tức là tâm trí bị mắc kẹt trong cảm giác đó, gọi là “Uppasak” (vướng mắc).

พึงทราบความแตกต่างกันแห่งภัย อุปัทวะและอุปสรรคเหล่านั้น ดังต่อไปนี้.
Hãy hiểu sự khác biệt giữa “Phai”, “Upatthava” và “Uppasak” như sau:

พวกโจรอาศัยอยู่ตามภูเขาและถิ่นทุรกันดาร ส่งข่าวไปถึงชาวชนบทว่า พวกเราจักเข้าปล้นหมู่บ้านของพวกท่านในวันโน้น.
Những tên cướp sống trên núi và vùng hoang vu đã gửi tin báo cho dân làng rằng: “Chúng tôi sẽ đến cướp bóc làng của các bạn vào ngày đó”.

ตั้งแต่เวลาที่ได้สดับข่าวนั้น ชาวชนบทเหล่านั้นก็พากันหวาดกลัว.
Kể từ khi nghe tin đó, dân làng đã vô cùng hoang mang.

อาการอย่างนี้ ชื่อว่าอาการที่จิตสะดุ้งกลัว.
Hiện tượng như vậy được gọi là tâm trí bị giật mình sợ hãi.

ชาวชนบทก็พากันคิดว่าทำอย่างไรดีเล่า พวกโจรโกรธพวกเราแล้วจะพึงนำความฉิบหายให้เราเป็นแน่ ดังนี้แล้ว ฉวยคว้าทรัพย์สมบัติที่พอหยิบฉวยติดมือไปได้ เข้าป่าพร้อมกับฝูงสัตว์ทวิบทจตุบาท
Dân làng lo lắng không biết làm thế nào, họ nghĩ rằng nếu bọn cướp đã giận dữ, chúng sẽ đem lại tai họa cho mình. Vì vậy, họ vội vã lấy những tài sản có thể mang theo được và chạy vào rừng cùng với bầy thú của mình.

นอนตามพื้นดิน อยู่ในป่านั้นๆ ถูกแมลงมีเหลือบและยุงเป็นต้นกัด ก็พากันหลบเข้าไปยังระหว่างพุ่มไม้ เหยียบตอไม้และหนาม.
Họ nằm trên mặt đất trong khu rừng đó, bị các loài côn trùng như ruồi, muỗi cắn, và phải chui vào bụi cây, dẫm phải gốc cây và gai nhọn.

ความฟุ้งซ่านของชาวชนบทเหล่านั้นผู้ท่องเที่ยวไปอยู่อย่างนั้น ชื่อว่าอาการที่จิตไม่เป็นสมาธิ.
Hiện tượng lo lắng, bồn chồn của dân làng khi phải sống trong hoàn cảnh đó được gọi là tình trạng tâm trí không thể tập trung.

หลังจากนั้น เมื่อพวกโจรไม่มาตามวันที่ได้บอกไว้ ชาวชนบทก็คิดกันว่า ชะรอยจักเป็นข่าวลวง พวกเราจักกลับเข้าหมู่บ้าน ดังนี้แล้ว พากันขนข้าวของกลับเข้าหมู่บ้าน.
Sau đó, khi bọn cướp không đến vào ngày đã hẹn, dân làng nghĩ rằng có thể đó là tin giả và quyết định quay lại làng. Vì vậy, họ bắt đầu thu dọn đồ đạc và quay trở lại làng.

ครั้งนั้น พวกโจรทราบว่า ชาวชนบทเหล่านั้นพากันกลับเข้าหมู่บ้านแล้ว จึงพากันมาล้อมหมู่บ้านไว้ จุดไฟเผาที่ประตู สังหารผู้คนจำนวนมาก ปล้นเอาทรัพย์สมบัติทั้งหมดไป.
Lúc đó, bọn cướp biết rằng dân làng đã quay lại làng, liền đến bao vây làng, đốt lửa ở cổng, giết chết nhiều người và cướp hết tài sản.

บรรดาชาวชนบทเหล่านั้น พวกที่เหลือจากถูกโจรสังหาร ก็พากันดับไฟ แล้วนั่งจับเจ่าอยู่ในที่นั้นๆ มีร่มเงาซุ้มประตูและเงาฝาเรือนเป็นต้น หวนโศกเศร้าถึงสิ่งที่สูญเสียไป.
Những người dân làng còn lại sau khi bị bọn cướp giết hại đã dập tắt lửa rồi ngồi im lặng tại chỗ, dưới bóng râm của cổng làng và mái nhà, tiếc nuối cho những gì đã mất.

อาการที่จิตข้องอยู่อย่างนี้ ชื่อว่าอาการที่จิตเกี่ยวข้องอยู่ในอารมณ์นั้น.
Hiện tượng tâm trí bị ràng buộc như vậy được gọi là trạng thái tâm trí bị vướng mắc trong cảm giác đó.

บทว่า นฬาคารา ได้แก่ เรือนที่มุงและบังด้วยไม้อ้อ.
Thuật ngữ “Nalakkara” chỉ những ngôi nhà được che chắn và bao phủ bằng tre.

ส่วนเครื่องเรือนที่เหลือในเรือนไม้อ้อนี้ทำจากไม้.
Những vật dụng còn lại trong ngôi nhà tre này được làm từ gỗ.

แม้ในเรือนหญ้าก็มีนัยนี้แล.
Ngay cả trong những ngôi nhà tranh cũng có ý nghĩa này.

บทว่า กูฏาคารานิ ได้แก่ เรือนที่ยกยอด.
Thuật ngữ “Kutadakara” chỉ những ngôi nhà có phần mái nâng lên.

บทว่า อุลฺลิตฺตาวลิตฺตานิ ได้แก่ ฉาบทั้งข้างในและข้างนอก.
“Ulitthavallitani” chỉ những ngôi nhà được bao phủ cả bên trong và bên ngoài.

บทว่า นิวาตานิ ได้แก่ ลมเข้าไปไม่ได้.
Thuật ngữ “Niwatani” có nghĩa là không có gió có thể vào trong.

บทว่า ผุสิตคฺคฬานิ ได้แก่ บานประตูที่ติดเข้าสนิทที่กรอบเช็ดหน้า เพราะเป็นของที่นายช่างผู้ฉลาดทำไว้.
“Phusitkhalani” chỉ những cánh cửa được gắn chặt vào khung cửa, được chế tác bởi những người thợ khéo léo.

บทว่า ปีหิตกวาฏานิ ได้แก่ ติดบานประตูแล้ว.
Thuật ngữ “Pihitkavatani” chỉ việc cánh cửa đã được gắn chặt lại.

ด้วยสองบทนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้ามิได้ตรัสหมายถึงบานประตูและหน้าต่างที่ปิดไว้ประจำ แต่ตรัสคุณสมบัติเท่านั้น.
Với hai câu này, Đức Phật không nói về các cánh cửa và cửa sổ được đóng cố định, mà chỉ đề cập đến đặc tính của chúng.

ก็บานประตูและหน้าต่างเหล่านั้น ย่อมปิดและเปิดได้ทุกขณะที่ต้องการ.
Vì vậy, những cánh cửa và cửa sổ đó có thể mở và đóng vào bất kỳ lúc nào khi cần.

บทว่า พาลโต อุปฺปชฺชนฺติ ความว่า อุปสรรคทั้งหลายย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยคนพาลทั้งนั้น.
Thuật ngữ “Phālo Uppaccanti” có nghĩa là các chướng ngại xảy ra đều là do những kẻ ngu dốt tạo ra.

เป็นความจริง คนที่ไม่เป็นบัณฑิตเป็นพาล เมื่อปรารถนาความเป็นพระราชา ความเป็นอุปราช หรือปรารถนาตำแหน่งใหญ่อย่างอื่น ก็จะชักชวนเอาลูกกำพร้าพ่อ ผู้โง่เง่าเหมือนตน จำนวนเล็กน้อย แล้วเกลี้ยกล่อมว่า มาเถิดเธอทั้งหลาย ฉันจักทำพวกเธอให้เป็นใหญ่ ซ่องสุมอยู่ตามภูเขาและป่าทึบเป็นต้น แล้วบุกเข้าที่หมู่บ้านแถวชายแดน ทำหมู่บ้านให้เสียหายแล้ว ตีทั้งนิคม ทั้งชนบทตามลำดับ.
Thực vậy, những kẻ không phải trí thức là những kẻ ngu dốt. Khi họ muốn trở thành vua, phó vương hoặc đạt được những chức vụ lớn khác, họ sẽ lôi kéo những đứa trẻ mồ côi, những kẻ ngu dốt giống như mình, rồi dụ dỗ họ rằng: “Hãy đến đây, tôi sẽ làm cho các bạn trở nên vĩ đại.” Họ tụ tập tại các núi rừng hoang vu, sau đó tấn công các làng ở biên giới, gây hại cho các làng rồi đánh chiếm các khu dân cư và nông thôn theo từng bước.

ผู้คนปรารถนาสถานที่ๆ ปลอดภัย จึงพากันทิ้งบ้านเรือนหลีกหนีไป. ทั้งภิกษุ ภิกษุณีที่อาศัยคนเหล่านั้นอยู่ ก็พากันละทิ้งสถานที่อยู่ของตนๆ หลีกไป.
Những người dân mong muốn tìm nơi an toàn, vì vậy họ rời bỏ nhà cửa và chạy trốn. Cả các tăng ni, những người sống cùng những người này, cũng rời bỏ nơi ở của mình và bỏ đi.

ในสถานที่ที่ท่านเหล่านั้นไปแล้ว ทั้งภิกษา ทั้งเสนาสนะก็หาได้ยาก.
Ở những nơi mà họ đến, cả các vị tu sĩ và các tu viện đều rất hiếm có.

ภัยย่อมมาถึงบริษัททั้ง ๔ อย่างนี้แล.
Tai họa sẽ đến với bốn cộng đồng này.

แม้ในบรรพชิตทั้งหลาย ภิกษุผู้เป็นพาล ๒ รูปวิวาทกันแล้วต่างเริ่มโจทกันและกัน จึงเกิดความวุ่นวายใหญ่หลวงขึ้น เหมือนพวกภิกษุชาวเมืองโกสัมพีฉะนั้น.
Ngay cả trong hàng xuất gia, khi hai vị tăng ngu dốt cãi vã với nhau, họ bắt đầu chỉ trích lẫn nhau, tạo ra một sự rối loạn lớn lao, giống như các tăng sĩ ở thành phố Kosambi.

ภัยย่อมมาถึงบริษัท ๔ เหมือนกัน.
Tai họa cũng sẽ đến với bốn cộng đồng này.

ก็ภัยเหล่าใดเกิดขึ้นดังว่ามานี้ ภัยเหล่านั้นทั้งหมดย่อมเกิดขึ้นมาจากคนพาล พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงยังเทศนาให้จบลงตามอนุสนธิ ดังว่ามานี้แล.
Tất cả các tai họa xảy ra như đã nói đều xuất phát từ những kẻ ngu dốt. Đức Phật đã giảng dạy và kết thúc theo cách như vậy.

จบอรรถกถาภยสูตรที่ ๑
Kết thúc Giải thích về Pháp Trụng trong Kinh “Phật pháp”, Đoạn 1.