(12) 2. Āpāyikavaggo
Chương thứ hai, chương Āpāyika.
1. Āpāyikasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Āpāyika.
114. Dutiyassa paṭhame apāyesu nibbattanasīlatāya apāyūpagā āpāyikāti āha ‘‘apāyaṃ gacchissantīti āpāyikā’’ti.
Trong bài kinh thứ hai của phần đầu tiên, những ai sinh ra trong các cõi dữ do giữ giới không đúng pháp được gọi là “Āpāyikā”, nghĩa là “người sẽ đi đến cõi dữ.”
Aññe brahmacārino sunivatthe supārute sumbhakapattadhare gāmanigamarājadhānīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā sayampi tādisena ākārena tathāpaṭipajjanato ‘‘ahaṃ brahmacārī’’ti paṭiññaṃ dento viya hotīti āha ‘‘brahmacāripaṭiññoti brahmacāripaṭirūpako’’ti.
Những vị khác sống đời phạm hạnh, mặc y phục chỉnh tề, mang bát tốt đẹp, khất thực trong các làng mạc, thị trấn và kinh thành để nuôi sống, sau khi thấy họ tự cho mình giống như vậy và tuyên bố rằng “Tôi là người sống đời phạm hạnh,” nên nói rằng “Người tuyên bố sống đời phạm hạnh thì giống như người sống đời phạm hạnh.”
‘‘Ahampi bhikkhū’’ti vatvā uposathaṅgādīni pavisanto pana brahmacāripaṭiñño hotiyeva, tathā saṅghikaṃ lābhaṃ gaṇhanto.
Khi nói “Tôi cũng là một vị Tỳ-khưu” rồi tham gia vào các nghi thức Uposatha v.v…, thì quả thật là người tuyên bố sống đời phạm hạnh, và đồng thời nhận lãnh tài vật của chúng Tăng.
Tenāha ‘‘tesaṃ vā…pe… evaṃpaṭiñño’’ti.
Do đó, Ngài nói: “Họ hay… tuyên bố như vậy.”
Akkosatīti ‘‘assamaṇosi, samaṇapaṭiññosī’’tiādinā akkosati.
Việc mắng chửi có nghĩa là mắng rằng: “Ông không phải Sa-môn mà lại tự xưng là Sa-môn.”
Paribhāsatīti ‘‘so tvaṃ ‘hotu, muṇḍakasamaṇo aha’nti maññasi, idāni te assamaṇabhāvaṃ āropessāmī’’tiādinā vadanto paribhāsati.
Việc sỉ nhục có nghĩa là nói rằng: “Đấy ông nghĩ rằng ‘Ta là Sa-môn đầu trọc,’ nhưng bây giờ ta sẽ buộc ông vào trạng thái không phải Sa-môn,” v.v…
Kilesakāmopi assādiyamāno vatthukāmantogadhoyeva, kilesakāmavasena ca tesaṃ assādanaṃ siyāti āha ‘‘kilesakāmena vatthukāme sevantassā’’ti.
Dù bị ham muốn phiền não hành hạ, vẫn chỉ đắm chìm vào dục lạc vật chất, và do sự chi phối của ham muốn phiền não mà việc hưởng thụ chúng xảy ra, nên nói rằng “Người theo đuổi dục lạc vật chất bởi sức mạnh của ham muốn phiền não.”
Kilesakāmenāti karaṇatthe karaṇavacanaṃ.
“Ham muốn phiền não” ở đây là cách diễn đạt về nguyên nhân gây tác động.
Natthi dosoti assādetvā visayaparibhoge natthi ādīnavo, tappaccayā na koci antarāyoti adhippāyo.
Không có hại, vì đã tận hưởng đối tượng giác quan mà không thấy nguy hiểm; do đó không có trở ngại nào cả, đó là ý nghĩa chính.
Pātabbataṃ āpajjatīti paribhuñjanakataṃ upagacchati.
Điều đáng trải nghiệm thì đạt tới, nghĩa là tiến đến sự thụ hưởng.
Paribhogattho hi ayaṃ pā-saddo, kattusādhano ca tabba-saddo, yathāruci paribhuñjatīti attho.
Từ “pā” (trải nghiệm) ở đây mang ý nghĩa thụ hưởng, còn từ “tabba” (đáng làm) mang ý nghĩa nỗ lực của người thực hiện, nghĩa là thụ hưởng tùy theo sở thích.
Dịch lần 2:
Từ “paribhogattho” có nghĩa là hành động hưởng thụ, sử dụng theo cách mong muốn.
Pivitabbataṃ paribhuñjitabbatanti etthāpi kattuvaseneva attho veditabbo.
“Điều đáng uống” và “điều đáng thụ hưởng” cũng cần hiểu theo ý nghĩa vai trò của người thực hiện.
Dịch lần 2:
Tại đây, ý nghĩa của câu này cũng cần phải được hiểu theo cách tương tự như phương thức thực hành.
Āpāyikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Āpāyika kết thúc.
2. Dullabhasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Dullabha.
115. Dutiye parena katassa upakārassa anurūpappavatti attani kataṃ upakāraṃ upakārato jānanto vediyanto kataññū katavedīti āha ‘‘iminā mayhaṃ kata’’ntiādi.
Trong phần thứ hai, hành động đáp lại sự giúp đỡ của người khác phù hợp với lòng biết ơn và sự tri ân đối với việc thiện đã làm cho mình, nên nói rằng “Điều này được làm cho tôi,” v.v…
Dullabhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Dullabha kết thúc.
3. Appameyyasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Appameyya.
116. Tatiye sukhena metabboti yathā parittassa udakassa sukhena pamāṇaṃ gayhati, evameva ‘‘uddhato’’tiādinā yathāvuttehi aguṇaṅgehi samannāgatassa sukhena pamāṇaṃ gayhatīti, sukhena metabbo.
Trong phần thứ ba, dễ đo lường bởi hạnh phúc giống như lượng nước ít ỏi có thể đo lường một cách dễ dàng; tương tự, người có những đặc tính xấu xa như “kiêu ngạo” cũng được đo lường bởi hạnh phúc, nên gọi là “dễ đo lường bởi hạnh phúc.”
Dukkhena metabboti yathā mahāsamuddassa dukkhena pamāṇaṃ gayhati, evameva ‘‘anuddhato’’tiādinā dassitehi guṇaṅgehi samannāgatassa dukkhena pamāṇaṃ gayhati, ‘‘anāgāmī nu kho khīṇāsavo nu kho’’ti vattabbataṃ gacchati
, tenesa dukkhena metabbo.
Dễ đo lường bởi đau khổ giống như đại dương có thể đo lường bởi nỗi khổ; tương tự, người sở hữu các đức tính tốt như “không kiêu ngạo” được đo lường bởi nỗi khổ, và thuộc về hạng bậc đáng nói như A-na-hàm hay La-hán, nên gọi là “dễ đo lường bởi đau khổ.”
Pametuṃ na sakkotīti yathā ākāsassa na sakkā pamāṇaṃ gahetuṃ, evaṃ khīṇāsavassa, tenesa pametuṃ na sakkāti appameyyo.
Không thể đo lường được giống như không thể nắm bắt được kích thước của hư không; tương tự, đối với vị La-hán đã đoạn tận lậu hoặc, không thể đo lường được, nên gọi là “vô lượng.”
Sārābhāvena tucchattā naḷo viya naḷo, mānoti āha ‘‘unnaḷoti uggatanaḷo’’ti, uṭṭhitatucchamānoti vuttaṃ hoti.
Vì bản chất trống rỗng như vỏ tre, nên nói rằng “kiêu căng,” nghĩa là “tự cao tự đại,” tức là ý thức bị phồng lên vì sự trống rỗng.
Tenāha ‘‘tucchamānaṃ ukkhipitvā ṭhitoti attho’’ti.
Do đó, Ngài nói: “Nghĩa là tâm bị phồng lên và đứng vững trong sự trống rỗng.”
Mano hi seyyassa seyyoti sadisoti ca pavattiyā visesato tuccho.
Tâm do vậy trở nên giống như cái tốt hơn, nhưng thực tế chỉ là trống rỗng khi so sánh với những gì thật sự tốt đẹp.
Cāpallenāti capalabhāvena, taṇhāloluppenāti attho.
“Cāpalla” nghĩa là sự bất ổn, ám chỉ trạng thái dao động do tham ái.
Mukharoti mukhena pharuso, pharusavācoti attho.
“Mukhara” nghĩa là thô lỗ qua lời nói, tức là giọng điệu thô lỗ.
Vikiṇṇavācoti visaṭavacano samphappalāpitāya apariyantavacano.
“Lời nói tán loạn” nghĩa là lời nói lan man, không giới hạn, không kiểm soát.
Tenāha ‘‘asaññatavacano’’ti, divasampi niratthakavacanaṃ palāpīti vuttaṃ hoti.
Do đó, Ngài nói: “Người nói năng không kiểm soát,” cả ngày chỉ nói những lời vô ích, gọi là “người nói nhảm.”
Cittekaggatārahitoti upacārappanāsamādhirahito caṇḍasote baddhanāvā viya anavaṭṭhitakiriyo.
“Thiếu nhất tâm” nghĩa là thiếu định tĩnh, giống như con thuyền bị cuốn trôi trong dòng nước mạnh, không thể thực hiện công việc ổn định.
Bhantacittoti anavaṭṭhitacitto paṇṇāruḷhavālamigasadiso.
“Tâm bất định” nghĩa là tâm không an trụ, giống như con nai trên cành lá rung chuyển.
Vivaṭindriyoti saṃvarābhāvena gihikāle viya asaṃvutacakkhādiindriyo.
“Các giác quan buông lung” nghĩa là không giữ gìn các giác quan như mắt, tai, v.v…, giống như người thế gian không kiểm soát.
Appameyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Appameyya kết thúc.
4. Āneñjasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Āneñja.
117. Catutthe saha byayati gacchatīti sahabyo, sahapavattanako.
Trong phần thứ tư, “saha” nghĩa là cùng nhau, chỉ sự đồng hành và cùng vận hành.
Tassa
bhāvo sahabyatā, sahapavattīti āha ‘‘sahabhāvaṃ upapajjatī’’ti.
Bản chất của nó là sự đồng hành, cùng vận hành; nên nói rằng “đồng sinh vào trạng thái ấy.”
‘‘Yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ, taṃ sabbaṃ khepetvā nirayampi gacchatī’’tiādivacanato arūpabhavato cutassa apāyūpapatti vuttā viya dissatīti tannivattanatthaṃ bhagavato
adhippāyaṃ vivaranto ‘‘sandhāyabhāsitamidaṃ vacana’’nti dīpeti ‘‘nirayādīhi avippamuttattā’’tiādinā.
Theo lời dạy rằng: “Dù tuổi thọ của chư thiên dài bao nhiêu, tất cả đều bị đoạn tận và rơi vào địa ngục,” điều này được trình bày như sự tái sinh vào cõi dữ sau khi rời khỏi cõi vô sắc; để làm rõ ý nghĩa này, Đức Phật giải thích rằng “lời nói này mang tính ẩn dụ,” bởi vì không thoát khỏi địa ngục v.v…
Na hi tassa
upacārajjhānato balavataraṃ akusalaṃ atthīti.
Vì từ thiền cận hành không phát sinh ác pháp mạnh hơn.
Iminā tato cavantānaṃ upacārajjhānameva paṭisandhijanakaṃ kammanti dīpeti.
Do đó, chỉ ra rằng thiền cận hành chính là nghiệp dẫn đến tái sinh cho những người đã qua đời.
Adhikaṃ payasati payujjati etenāti adhippayāso, savisesaṃ itikattabbakiriyā.
“Cố gắng nhiều hơn” nghĩa là nỗ lực vượt bậc, đặc biệt là hành động cần phải thực hiện.
Tenāha ‘‘adhikappayogo’’ti.
Do đó, Ngài nói: “Nỗ lực vượt bậc.”
Sesamettha uttānameva.
Còn lại ở đây chỉ là sự tóm tắt.
Āneñjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Āneñja kết thúc.
5. Vipattisampadāsuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Vipattisampadā.
118. Pañcame dinnanti deyyadhammasīsena dānaṃ vuttanti āha ‘‘dinnassa phalābhāvaṃ sandhāya vadatī’’ti.
Trong phần thứ năm, “dinnanti” được nói đến với ý nghĩa về việc bố thí, nên nói rằng “liên quan đến kết quả của việc bố thí.”
Dinnaṃ pana annādivatthuṃ kathaṃ paṭikkhipati.
Nhưng làm thế nào để phủ nhận việc bố thí các vật phẩm như thức ăn v.v…?
Esa nayo ‘‘yiṭṭhaṃ huta’’nti etthāpi.
Nguyên tắc này cũng áp dụng trong trường hợp “việc cúng dường đã được thực hiện.”
Mahāyāgoti sabbasādhāraṇaṃ mahādānaṃ.
“Đại lễ cúng dường” nghĩa là một lễ bố thí lớn phổ biến.
Paheṇakasakkāroti pāhunakānaṃ kātabbasakkāro.
“Việc kính trọng khách khứa” nghĩa là sự tôn kính dành cho những vị khách cần được thực hiện.
Phalanti ānisaṃsaphalaṃ nissandaphalañca.
“Kết quả” nghĩa là lợi ích và hậu quả.
Vipākoti sadisaphalaṃ.
“Quả báo” nghĩa là kết quả tương ứng.
Paraloke ṭhitassa ayaṃ loko natthīti paraloke ṭhitassa kammunā laddhabbo ayaṃ loko na hoti.
Nếu ai đó tồn tại trong cõi khác, thì cõi này không tồn tại; nghĩa là cõi này không thể đạt được do nghiệp của người tồn tại trong cõi khác.
Idhaloke ṭhitassapi paraloko natthīti idhaloke ṭhitassa kammunā laddhabbo paraloko na hoti.
Nếu ai đó tồn tại trong cõi này, thì cõi khác không tồn tại; nghĩa là cõi khác không thể đạt được do nghiệp của người tồn tại trong cõi này.
Tattha kāraṇamāha ‘‘sabbe tattha tattheva ucchijjantī’’ti.
Lý do được nêu ra rằng: “Tất cả chúng sinh đều diệt tận ngay tại nơi họ sinh ra.”
Ime sattā yattha yattha bhavayonigatiādīsu ṭhitā, tattha tattheva ucchijjanti, dvayavināsena vinassanti.
Những chúng sinh này, dù họ sinh ra ở đâu trong các nguồn gốc hữu, đều diệt tận ngay tại đó, và bị hủy diệt bởi hai cách.
Phalābhāvavasenāti mātāpitūsu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattīnaṃ phalassa abhāvavasena ‘‘natthi mātā, natthi pitā’’ti vadati, na mātāpitūnaṃ, nāpi tesu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattīnaṃ abhāvavasena tesaṃ lokapaccakkhattā.
Do thiếu kết quả của việc thực hành đúng hoặc sai nơi cha mẹ, nên nói rằng “không có cha, không có mẹ;” nhưng không phải vì sự thiếu vắng cha mẹ hay thực hành đúng sai, mà vì thế giới này hiển nhiên trước mắt.
Pubbuḷakassa viya imesaṃ sattānaṃ uppādo nāma kevalo, na ca khanapubbakoti dassanatthaṃ ‘‘natthi sattā opapātikā’’ti vuttanti āha ‘‘cavitvā uppajjanakā sattā nāma natthīti vadatī’’ti.
Giống như bong bóng nước, sự sinh ra của chúng sinh này chỉ là hư danh, không có gì trước đó; để minh họa điều này, nói rằng “không có chúng sinh hóa sinh,” nghĩa là “không có chúng sinh nào sinh ra sau khi chết.”
Sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ abhivisiṭṭhāya paññāya sayaṃ paccakkhaṃ katvā pavedenti, te natthīti sabbaññubuddhānaṃ abhāvaṃ dīpeti.
“Chính mình chứng ngộ bằng trí tuệ và tuyên thuyết,” nghĩa là những ai đã quán sát sâu sắc thế giới này và thế giới khác bằng trí tuệ, tự mình chứng kiến và tuyên thuyết, thì họ không tồn tại; điều này làm sáng tỏ sự vắng mặt của chư Phật toàn giác.
Vipattisampadāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Vipattisampadā kết thúc.
6-7. Apaṇṇakasuttādivaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Apaṇṇaka và các kinh khác.
119-120. Chaṭṭhe chahi talehi samannāgato pāsakoti catūsu passesu cattāri talāni, dvīsu koṭīsu dve talānīti evaṃ chahi talehi samannāgato pāsakakīḷāpasutānaṃ maṇisadiso pāsakaviseso.
Trong phần thứ sáu, “được trang bị bởi sáu tầng” nghĩa là có bốn tầng trong bốn mặt và hai tầng ở hai đầu; như vậy, được trang bị bởi sáu tầng là đặc điểm nổi bật của viên ngọc quý Pāsaka, giống như đá quý của những người chơi Pāsaka.
Dịch lần 2:
Trong phần thứ sáu, chiếc thòng lọng này có sáu đầu, được bố trí trên bốn góc của bốn phía và hai đầu của hai góc, như vậy nó có hình dạng giống như một chiếc vòng ngọc, với các chi tiết giống như một chiếc vòng kim cương.
Sattamaṃ uttānameva.
Phần thứ bảy chỉ là phần tóm tắt.
Apaṇṇakasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Apaṇṇaka và các kinh khác kết thúc.
8. Paṭhamasoceyyasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Soceyya thứ nhất.
121. Aṭṭhame sucibhāvoti kilesāsucivigamena suddhabhāvo asaṃkiliṭṭhabhāvo, atthato kāyasucaritādīni.
Trong phần thứ tám, “trạng thái thanh tịnh” nghĩa là trạng thái trong sạch do sự đoạn trừ phiền não bất tịnh, tức là trạng thái không bị ô nhiễm; về ý nghĩa thực tiễn, đó là hành vi thân khẩu ý trong sạch.
Paṭhamasoceyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Soceyya thứ nhất kết thúc.
9. Dutiyasoceyyasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Soceyya thứ hai.
122. Navame samucchedavasena pahīnasabbakāyaduccaritatāya kāye, kāyena vā suci kāyasuci.
Trong phần thứ chín, do sự đoạn diệt hoàn toàn mọi hành vi xấu ác của thân, nên thân trở nên thanh tịnh; do đó nói rằng “thân thanh tịnh qua hành động của thân.”
Tenāha ‘‘kāyadvāre’’tiādi.
Do đó, Ngài nói: “qua cửa thân,” v.v…
Soceyyasampannanti paṭippassaddhakilesattā parisuddhāya soceyyasampattiyā upetaṃ.
“Đầy đủ thanh tịnh” nghĩa là đạt được trạng thái thanh tịnh hoàn hảo nhờ sự lắng dịu của các phiền não.
Ninhātā aggamaggasalilena vikkhālitā pāpā etenāti ninhātapāpako, khīṇāsavo.
“Được rửa sạch bởi nước trên con đường cao quý nhất, tội lỗi đã bị cuốn trôi,” nghĩa là người đã tẩy sạch tội lỗi, đã đoạn tận lậu hoặc.
Tenāha ‘‘khīṇāsavova kathito’’ti.
Do đó, Ngài nói: “được mô tả là người đã đoạn tận lậu hoặc.”
Dutiyasoceyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Soceyya thứ hai kết thúc.
10. Moneyyasuttavaṇṇanā
Phẩm giải thích kinh Moneyya.
123. Dasame munino bhāvā moneyyāni, yehi dhammehi ubhayahitamunanato muni nāma hoti, te munibhāvakarā moneyyā paṭipadā dhammā eva vuttā.
Trong phần thứ mười, các trạng thái của bậc Hiền trí (Muni) được gọi là “moneyya” (sự thinh lặng), tức là những pháp thực hành dẫn đến trạng thái của bậc Muni, người đạt được lợi ích cho cả hai đời. Những pháp này chính là con đường thực hành của bậc Muni.
Munino vā etāni moneyyāni, yathāvuttadhammā eva.
Hoặc, những trạng thái moneyya này thuộc về bậc Muni, như đã được mô tả qua các pháp.
Tattha yasmā kāyena akattabbassa akaraṇaṃ, kattabbassa ca karaṇaṃ , ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā’’tiādinā (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110; saṃ. ni. 4.127; khu. pā. 3.dvattiṃsākāra) kāyasaṅkhātassa ārammaṇassa jānanaṃ, kāyassa ca samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato ca yāthāvato parijānanatā, tathā parijānanavasena pana pavatto vipassanāmaggo, tena ca kāye chandarāgassa pajahanaṃ, kāyasaṅkhāraṃ nirodhetvā pattabbasamāpatti vā, sabbe ete kāyamukhena pavattā moneyyappaṭipadā dhammā kāyamoneyyaṃ nāma.
Ở đây, việc không làm những điều không nên làm bằng thân và làm những điều nên làm, sự hiểu biết đối tượng được gọi là “thân” qua việc quán sát như “trong thân này có tóc,” sự hiểu biết đúng đắn về sự sinh khởi, hoại diệt, sự nguy hiểm, và sự thoát ly của thân, cũng như con đường tuệ giác phát triển nhờ sự hiểu biết đó, sự đoạn trừ tham ái đối với thân, sự đình chỉ hành uẩn của thân để đạt được thiền định – tất cả những pháp này được gọi là “kāyamoneyya” (sự thinh lặng của thân).
Tasmā tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘katamaṃ kāyamoneyyaṃ? Tividhakāyaduccaritassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ, tividhakāyasucaritampi kāyamoneyya’’ntiādinā (mahāni. 14) pāḷi āgatā.
Do đó, để làm rõ ý nghĩa này, đoạn kinh Pāli nói rằng: “Thế nào là kāyamoneyya? Việc từ bỏ ba loại hành vi xấu ác của thân là kāyamoneyya, và ba loại hành vi tốt đẹp của thân cũng là kāyamoneyya.”
Idāni ‘‘katamaṃ vacīmoneyyaṃ? Catubbidhavacīduccaritassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ, catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ, vācārammaṇe ñāṇaṃ, vācāpariññā, pariññāsahagato maggo, vācāya chandarāgassa pahānaṃ, vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyya’’nti imāya pāḷiyā vuttamatthaṃ atidīpento ‘‘vacīmoneyyepi eseva nayo’’tiādimāha.
Bây giờ, “thế nào là vacīmoneyya (sự thinh lặng của lời nói)? Việc từ bỏ bốn loại hành vi xấu ác của lời nói là vacīmoneyya, bốn loại hành vi tốt đẹp của lời nói, sự hiểu biết đối tượng của lời nói, sự hiểu biết toàn diện về lời nói, con đường đi kèm với sự hiểu biết toàn diện, sự đoạn trừ tham ái đối với lời nói, sự đình chỉ hành uẩn của lời nói để đạt được thiền định thứ hai – tất cả những điều này là vacīmoneyya.”
Tattha copanavācañceva saddavācañca ārabbha pavattā paññā vācārammaṇe ñāṇaṃ. Tassā vācāya samudayādito parijānanaṃ vācāpariññā.
Ở đây, trí tuệ phát triển dựa trên việc hiểu biết đối tượng của lời nói, bao gồm cả lời nói êm dịu và lời nói thô lỗ. Sự hiểu biết về sự sinh khởi và hoại diệt của lời nói là sự hiểu biết toàn diện về lời nói.
‘‘Katamaṃ manomoneyyaṃ? Tividhamanoduccaritassa pahānaṃ manomoneyyaṃ, tividhaṃ manosuccaritaṃ, manārammaṇe ñāṇaṃ, manapariññā, pariññāsahagato maggo, manasmiṃ chandarāgassa pahānaṃ, cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyya’’nti imāya pāḷiyā āgatanayena atthaṃ vibhāvento ‘‘manomoneyyepi imināva nayena atthaṃ ñatvā’’tiādimāha.
“Thế nào là manomoneyya (sự thinh lặng của tâm)? Việc từ bỏ ba loại hành vi xấu ác của tâm là manomoneyya, ba loại hành vi tốt đẹp của tâm, sự hiểu biết đối tượng của tâm, sự hiểu biết toàn diện về tâm, con đường đi kèm với sự hiểu biết toàn diện, sự đoạn trừ tham ái trong tâm, sự đình chỉ hành uẩn của tâm để đạt được thiền định diệt thọ tưởng – tất cả những điều này là manomoneyya.”
Tattha ca ekāsītividhaṃ lokiyacittaṃ ārabbha pavattañāṇaṃ manārammaṇe ñāṇaṃ. Tassa
samudayādito parijānanaṃ manapariññāti ayaṃ viseso.
Ở đây, trí tuệ phát triển dựa trên tám mươi mốt loại tâm thế gian, hiểu biết đối tượng của tâm. Sự hiểu biết về sự sinh khởi và hoại diệt của tâm là sự hiểu biết toàn diện về tâm – đây là điểm đặc biệt.
Moneyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích phẩm kinh Moneyya kết thúc.
Āpāyikavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Giải thích chương Āpāyika kết thúc.